کریدور شمال - جنوب , مناسبترین گزینه برای ارتباط تجاری آسیا و اروپا
در ادامه تحولات کریدورهای ارتباطی آسیا و اروپا ، درسال 1993 وزرای حمل و نقل کشورهای اروپایی در اجلاس کمیسیون اروپا هلسینکی ، مسیر دیگری را برای ارتباط تجاری قاره های آسیا و اروپا معرفی کردند که ارتباط ترانزیتی کشورهای شمال اروپا ، اسکاندیناوی و روسیه از طریق ایران با کشورهای حوزه اقیانوس هند ، خلیج فارس و جنوب شرقی آسیا برقرار می سازد.
کریدور جدید که کریدور شمال ـ جنوب نامیده می شود ، علاوه بر برقراری ارتباط تجاری و ترانزیتی کشورهای شمال اروپا ، منطقه اسکاندیناوی و روسیه با سایر کشورهای اروپایی ، از طریق عبور از قلمرو ایران و با استفاده از بنادر ایران در خلیج فارس ، تا حوزه اقیانوس هند و کشورهای جنوب شرقی آسیا امتداد می یابد. با استفاده از مسیر کریدور شمال ـ جنوب ، بخش وسیعی از کشورهای آسیایی و اروپایی می توانند به مبادله کالاهای تجاری خود بپردازند. تا پیش از شکل گیری کریدور شمال ـ جنوب ، صاحبان کالا و بازرگانان حوزه خلیج فارس و اقیانوس هند ، برای ارسال کالاهای خود به اروپای مرکزی ، شمال اروپا و روسیه ، عموماً از مسیر دریا و آبهای آزاد استفاده می کردند. دراین شیوه حمل ، کالاها از طریق اقیانوس هند ، دریای عمان ، خلیج عدن ، دریای سرخ و کانال سوئز به دریای مدیترانه راه می یابند. کالاهایی که مقصد نهایی آنها جنوب روسیه و اوکراین است از طریق دریای سیاه به بندر اودیسا و کالاهایی که مقصد آنها اروپای شمالی و شمال روسیه است ، با گذر از تنگه جبل الطارق ، اقیانوس اطلس ، دریای مانش و دریای بالتیک به شمال اروپا ، هلسینکی و یا بندرسن پترزبورگ انتقال می یابند. این شیوه حمل ، برای تبادل کالاهای تجاری بین کشورهای حوزه اقیانوس هند و شمال اروپا ، شیوه ای بسیار زمان بر و پرهزینه است و استفاده از مسیر کریدور شمال ـ جنوب می تواند صرفه جویی قابل توجهی در زمان و هزینه حمل کالا میان این کشورها در پی داشته باشد.
کاهش زمان و هزینه حمل , ویژگی مهم کریدور شمال - جنوب
کشورهای آسیایی و اروپایی می توانند در مسیر کریدور شمال ـ جنوب کالای خود را با سرعتی حدود دو برابر در مقایسه با مسیر کانال سوئز مبادله کنند. این امر با توجه به ایجاد کشورهای جدید در منطقه آسیای میانه و نیز شکل گیری بازارهای جدید جهانی در حوزه اقیانوس هند و خلیج فارس ، برای هر دو قاره آسیا و اروپا دارای اهمیت فراوانی است. کریدور شمال ـ جنوب که بخش مهمی از آن از خاک ایران می گذرد. درحال حاضر مهمترین و مناسبترین حلقه ترانزیت کالا بین آسیا و اروپا به شمار می رود. این کریدور که درحال حاضر از حوزه اقیانوس هند (بندر بمبئی) آغاز و از طریق دریا به بندرعباس درجنوب ایران متصل می شود. در داخل خاک ایران کالاها بوسیله حمل و نقل جاده ای و یا ریلی به بنادر شمال کشور (بندر انزلی و بندر امیرآباد) انتقال می یابند و سپس از طریق دریای خزر به بنادر آستاراخان و لاگان روسیه حمل می شوند. با تکمیل راه آهن قزوین ـ آستارا در قلمرو ایران ، امکان دسترسی جاده ای و ریلی به کشورهای منطقه قفقاز و روسیه نیز میسراست. هزینه حمل کالاهای ترانزیتی میان کشورهای حوزه اقیانوس هند و شمال اروپا از طریق مسیر کریدور شمال ـ جنوب تا حدود 30% نسبت به مسیرهای سنتی موجود ارزانتر است و کشورهای جنوب شرقی آسیا ، آسیای مرکزی ، خاورمیانه ، حوزه اقیانوس هند و خلیج فارس و نیز شمال اروپا با پیوستن به کریدور حمل و نقل بین المللی شمال ـ جنوب که ازجمله کریدورهای چندوجهی است ، می توانند از مزایای آن در حمل و نقل سریع و ارزان کالاهایشان بین آسیا و اروپا استفاده کنند. ازجمله مزایای مهم این کریدور ، تقاطع های متعددی است که با کریدورهای مختلف بین آسیای میانه و اروپا ازجمله تراسکا و آلتید دارد.
