دوشنبه ۱۵ خرداد ۱۴۰۲
 
کالای غیرپالتیزه :

کالاهایی که از فرم اولیه بسته‌بندی خود خارج شده و یا به صورت غیرمتعارف و بدون بسته‌بندی مناسب خود حمل می‌گردد که دارای ضوابط و معیارهای بسته بندی کالاهای عمومی در این کتابچه نمی باشند
کالای نفتی :
کالای نفتی شامل نفت خام، بنزین، نفت گاز و نفت کوره و ... می‌باشد.
نگلات ویژه :
محمولاتی که حجم و وزن آنها خارج از اندازة متعارف می‌باشد و برای انتقال آنها نیاز به تجهیزات ویژه است.
جابجایی کالا :
انتقال کالا از محل اولیه نگهداری به مکانی دیگر در بندر.
ترانزیت اداری :
انتقال محمولات از یک گمرک خانه بندری به گمرک خانه دیگر در داخل کشور حسب تشخیص ضرورت توسط بندر و یا گمرک.
کانتینر خالی خطرناک:
کانتینری است که قبلاً حاوی کالای خطرناک بوده و پس از تخلیه کالا ، برچسب زدایی، پاکسازی و شستشو نگردیده باشد.
ترانشیپ کانتینر:
به عملیات انتقال کانتینر از یک کشتی به کشتی دیگر در بنادر یا لنگرگاهها اطلاق می شود. این انتقال ممکن است بصورت مستقیم (کشتی به کشتی) یا غیر مستقیم (تخلیه در بندر یا گمرک و سپس بارگیری به کشتی) صورت گیرد
بهره بردار ترمینال کانتینری (ترمینال اپراتور) :
شخصیتی است حقوقی که مسئولیت بهره‌برداری و ارائه خدمات ترمینال را به عهده دارد.
انبار CFS :
محوطه و انبار مخصوص استریپ و نگهداری کالاهای مربوط به کانتینرهای FCL یا LCL.
کانتینرهای LCL- Less Contienr Load :
کانتینری که کالای آن مربوط به چند پروانه گمرکی است.
کانتینرهای FCL-Full Cantainer Load :
کانتینری که کالای آن مربوط به یک پروانه گمرکی است.
استافینگ کانتینر :
بارچینی کالا به داخل کانتینر حسب درخواست صاحب کالا و یا نمایندگی خط کشتیرانی.
استریپ کانتینر :
تخلیه کالای داخل کانتینر حسب درخواست صاحب کالا و یا نمایندگی خط کشتیرانی.
Move :
منظور از (Move) عبارت است از تخلیه یک کانتینر از داخل کشتی و یا بارگیری کانتینر به کشتی. 
THC-Terminal Handling Charges :
هزینه عملیات تخلیه کانتینر از کشتی، حمل به محوطه و تخلیه و صفافی در محوطه و بارگیری و صفافی به وسیله حمل صاحب کالا را THC تخلیه می گویند. همچنین هزینه تخلیه و صفافی کانتینر در محوطه کانتینری، ‌بارگیری و صفافی به وسیله حمل، حمل به پای کشتی و بارگیری به کشتی را THC بارگیری می گویند.
کانتینر سنگین وزن :

کانتینری که مجموع وزن آن و محموله اش موجب الزام استفاده از تجهیزات ویژه برای تخلیه و بارگیری آن شود، کانتینر سنگین وزن محسوب می شود.
TEU-Twenty foot container Equivalent Units :
 TEUواحد شمارش کانتینر است و معادل یک کانتینر 20 فوتی محاسبه می‌گردد.
کانتینر غیراستاندارد :
کانتینری که مشخصات آن با بند فوق تطبیق نداشته باشد، کانتینر غیراستاندارد تلقی می شود.
کانتینر :

به محفظه‌ای که مطابق با معیارهای سازمان بین المللی استاندارد برای بارگیری و حمل انواع کالاهای خشک، مایع ، گاز و یا یخچالی که از جنس فلز، فایبرگلاس ، پلاستیک و یا چوب ساخته شده و از آنچه درون آن قرار می گیرد محافظت نموده و از قابلیت جابجایی و تخلیه و بارگیری با اسپریدر کانتینری برخوردار باشد، کانتینر می گویند.
وسایل نقلیه سنگین :
شامل کامیون،اتوبوس، تریلر ،تجهیزات بندری و کلیه تجهیزات راهسازی،کشاورزی،واگن،لوکوموتیو و ...
وسایل نقلیه نیمه سنگین :
شامل مینی‌بوس، ون ، کامیونت و ...
وسایل نقلیه سبک :
شامل خودروهای سواری، وانت بار، موتور سیکلت و ...
کالای حجیم و ترافیکی :
کالایی است که ابعاد آن از (2.5 * 2.5 * 12) متر بیشتر باشد و جهت تخلیه،بارگیری و حمل آنها در اماکن بندری از تجهیزات ویژه استفاده شود.
کالای مرجوعی از واردات / از صادرات :
کالای موجود در اماکن بندری که ترخیص و به داخل و خارج از کشور عودت می گردد را کالای مرجوعی از واردات و یا از صادرات می نامند. کالاهای مرجوعی جزء واردات و صادرات قطعی محسوب نمی شوند.
کالای ورودی به منطقه آزاد و ویژه اقتصادی بندری :

کالایی است که جهت بهره‌برداری، تولید، پردازش، تبدیل، تکمیل، تعمیر و ... به منطقه آزاد و ویژه اقتصادی بندری وارد می‌شود.
بنادر مناطق آزاد :

بنادری که در مناطق آزاد تعریف شده در قانون مناطق آزاد، فعالیت می‌نمایند.
بنادر مناطق ویژه :

بنادری که در مناطق ویژه اقتصادی تعریف شده در قانون مناطق ویژه، فعالیت می‌نمایند.
کالای ترانشیپ (انتقالی) :

کالایی است که در لنگرگاه‌ها یا در بنادر کشور از یک کشتی به کشتی دیگر انتقال داده شود،  این انتقال ممکن است بصورت مستقیم (کشتی به کشتی) و یا غیر مستقیم (تخلیه کالا در بندر یا گمرک و سپس بارگیری به کشتی) صورت گیرد.
کالای ترانزیت داخلی :

کالای گمرک نشده‌ای است که از یک گمرک خانه مجاز به گمرک خانه مجاز دیگری حمل و تحویل می‌گردد.
سوآپ کالا :

فرایندی است که طی آن کالا جهت  مصرف داخلی از یک مرز وارد و معادل آن از مرز دیگر کشور خارج گردد.
کالا و کانتینر (حاوی کالای) ترانزیت خارجی :

به عبور کالا وکانتینر (حاوی کالا) که از یک نقطه مرزی وارد کشور و از نقطه مرزی دیگری از کشور خارج شود ترانزیت خارجی می گویند. بنابر این درصورتی که پروانه خروج گمرکی به عنوان ترانزیت خارجی برای کالای مورد نظر از طرف گمرک صادر شده باشد و مدارک مربوط به تائید خروج کالا از مرز گمرکی (اعلام وصول گمرک مبنی برخروج کالا از مرزهای گمرکی) ازطرف گمرک موجود بوده به صورتی که پشت پروانه ترانزیت کالای مورد نظر ممهور به مهر خروج از گمرک نیز باشد، چنین کالایی، ترانزیت خارجی محسوب و تخفیفات مورد اشاره در کتابچه تعرفه ها به آن تعلق می پذیرد در غیراین صورت انتقال کالا به مناطق آزاد و ویژه اقتصادی گرچه از نظر گمرک دارای پروانه ترانزیت خارجی می باشند، اما از نظرسازمان بنادر و دریانوردی ترانزیت خارجی محسوب نگردیده و تخفیفات مورد بحث به آن تعلق نمی پذیرد.
کالای کابوتاژ :

کالایی است که از یک نقطه به نقطه دیگر کشور از راه دریا و یا رودخانه‌های مرزی حمل گردد.
کالای صادرات مجدد :

 کالایی است که به منطقه آزاد یا ویژه اقتصادی بندری وارد و پس از تولید،‌ پردازش، تبدیل، تکمیل، تعمیر و یا ... به خارج از کشور فرستاده می‌شود.
کالای واردات قطعی :

کالایی است که برای مصرف در داخل کشور از گمرک ترخیص می‌شود.
کالای صادرات قطعی:

کالایی است که به منظور فروش و یا مصرف به خارج از کشور فرستاده می‌شود.
تعریف SPM و SBM :
(Single Point Mooring (SPM  و (Single Buoy Mooring (SBM  مهار تک بویه‌ای، بویه‌ای که در آبهای عمیق عموماً برای سوخت‌رسانی به نفتکش‌ها به عنوان یک پایانه لوله نفت زیرآبی و وسیله‌ای برای مهار نفتکش و یا تخلیه و بارگیری میعانات گازی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
شرایط اضطرار یا فورس ماژور:
شرایطی که امور، به دلیل عوامل طبیعی از حالت عادی و جاری خود خارج شده باشد. مانند سیل، زلزله، طوفان و ...
شناور جمع‌آوری آلودگی نفتی:
شناوری است که تجهیزات لازم برای جمع‌آوری مواد نفتی در سطح آب را دارا می باشد.
راهنمایی:
به فرآیندی اطلاق می شود که منتج به هدایت و ارایه مشاوره به ناخدای کشتی به منظور ورود و خروج به / از بندر ، پهلو دهی و جداسازی از/به اسکله می گردد. این مشاوره توسط دریانوردی مجرب و آموزش دیده ارایه می گردد که دارای گواهینامه مربوطه بوده و راهنما نامیده می شود.
شیفتینگ:
به جابجایی شناور در اسکله ها و یا جابجایی شناور از اسکله به لنگرگاه و بلعکس شیفتینگ اطلاق می شود.
توقف بدون فعالیت (Lay Up):
به توقف کشتی بصورت غیرفعال در لنگرگاه داخلی یا خارجی اطلاق می شود.
لنگرگاه داخلی :

عبارتست از محدوده‌ای ایمن در نزدیکی بندر جهت توقف و لنگراندازی کوتاه‌مدت کشتی‌ها می باشد.
لنگرگاه خارجی :
 عبارتست از منطقه‌ای ایمن در خارج از محدودة بندر برای توقف و لنگراندازی کشتی‌ها.
حوضچه :
فضایی در داخل محدودة موج‌شکنها که محل مانور کشتی‌ها برای پهلوگیری و  جدا شدن از اسکله است.
اسکله یا بندر خصوصی :
اسکله ها یا بنادری هستند که کلیه زیر ساخت و روساخت آن با سرمایه غیر دولتی ساخته شده و مورد بهره برداری قرار می گیرد.
اسکله اختصاصی :
اسکله هایی که با سرمایه بخش دولتی (غیر از سازمان بنادر و دریانوردی) ساخته شده و برای کالایی خاص و یا بهره بردار خاص مورد استفاده قرار می گیرد.
لایروب :
واحدی شناورکه جهت لایروبی آبراهها، کانال  دسترسی، حوضچه ها و پای اسکله‌های بندر بکار می‌رود. 
یدک‌کش :

عبارتست از واحد شناوری که با قدرت موتور زیاد، جهت انجام امور خدماتی و پهلودهی یا جداسازی کشتی در بندر یا یدک نمودن دوبه در بنادر و آبهای آزاد از آن استفاده می‌شود.
دوبه :
عبارتست از وسیله نقلیه آبی بزرگتر از قایق معمولی که نیروی محرکه ندارد و بوسیله یدک‌کش کشیده می‌شود. دوبه معمول ترین وسیله نقلیه دریائی است که توسط آن عمل بارگیری یا تخلیه کالای کشتیهای عظیم اقیانوس‌پیما که نمی‌توانند در کنار اسکله پهلو بگیرند و مجبور به توقف در لنگرگاه هستند صورت می‌گیرد. آبخور دوبه معمولاً کم است و جهت امور خدماتی مانند آب رسانی، سوخت‌رسانی و انتقال کالا (دوبه‌کاری) مورد استفاده قرار می‌گیرد.
قایق تدارکاتی و خدمه‌بر :

شناوری است که مخصوص حمل مواد غذایی و مایحتاج کشتی‌ها بوده و  مواد و لوازم مورد نیاز کشتی‌ها و همچنین خدمه آنها را انتقال می‌دهد.
بویه‌گذار :
شناوری که دارای تجهیزات مخصوص بویه‌گذاری می‌باشد.
سوخت‌رسان :
شناوری است که دارای مخازن نگهداری سوخت می‌باشد و منحصراً به امر سوخت‌رسانی به کشتی‌ها در آبهای داخلی و بین‌المللی می‌پردازد.
موتور لنج (شناورهای سنتی):
واحدهای کوچک اعم از چوبی، فایبر گلاس و ... که بصورت سنتی  عملیات حمل کالا بین بنادر داخلی و احیاناً بنادر کشورهای همجوار را انجام می‌دهند.
شناور خدماتی :
شناوری است که جهت ارائه خدمات دریائی مورد استفاده قرار می‌گیرد مانند یدک کش و قایق و …
کشتی یخچالی :
کشتی است که فضاهای بارگیری آن دارای کنترل درجه حرارت بوده و جهت حمل کالاهائی مانند گوشت ، لبنیات و …. بکار می‌رود.
کشتی تانکر :
کشتی است که جهت حمل مواد مایع نفتی و غیر نفتی بکار گرفته می‌شود 
کشتی رو - رو :
کشتی است که وسایل نقلیه زمینی موتوری می‌توانند مستقیماً به آن وارد یا از آن خارج شوند.
کشتی‌ ماهیگیری :
کشتی است که جهت ماهیگیری و صید آبزیان  مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کشتی تحقیقاتی و آموزشی :
کشتیهایی که به منظور تحقیقات علمی و آموزشی مورد استفاده قرار می گیرند.
کشتی بار و مسافر :
شناوری است که توانایی پذیرش مسافر و حمل بار را به صورت توأم دارد.
کشتی مسافری :
کشتی است که اختصاصاً جهت حمل مسافر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کشتی فله بر خشک :
کشتی است که جهت حمل کالاهای فله خشک مانند گندم، جو ، ذرت و ذغال سنگ بکار می‌رود.
کشتی تمام کانتینری :
کشتی است که فقط قابلیت حمل کانتینر را  دارد .
کشتی باری :
کشتی است که جهت حمل انواع کالا مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کشتی اجاره ای :
کشتی است که به صورت اجاره‌ای کار می‌کند. این اجاره می‌تواند به صورت زمانی یا سفری باشد.
کشتیهای خطوط منظم (Liner) :

اینگونه کشتیها در خطوط منظم با جدول زمان بندی مشخص شده در خط سیر و نرخ کرایه حمل معینی که معمولاً  توسط کنفرانسهای بین‌المللی و منطقه‌ای مشخص می‌گردد، مبادرت به حمل کالا بین بنادر می‌نمایند
ملیت و پرچم :
عبارتست از کشوری که کشتی در آنجا به ثبت رسیده و اجازه بر افراشتن پرچم آن کشور را دارد.
وزن قابل بارگیری DWT) Dead Weight Tonnage) :

حداکثر وزن قابل بارگیری یک کشتی باواحد تن وزنی بوده و عبارت است از  مجموع وزن کالا، آذوقه، سوخت، خدمه و مسافر که کشتی مجاز به حمل آن در شرایط بارگیری تا خط حداکثر بارگیری تابستان (SLW) می‌باشد.
ظرفیت خالص کشتی (Net Tonnage (NT :
این ظرفیت برابر است با ظرفیت ناخالص کشتی (GT) منهای فضاهای مربوط به خدمه و مسافر، موتورخانه و پل فرماندهی.
ظرفیت ناخالص کشتی GT) Gross Tonnage):
قابل ذکر است که براساس اصلاحیه کنوانسیون اندازه گیری ظرفیت، GRT تبدیل به GT شده و فرمول محاسبه آن به شرح زیر تعیین شده است :
GT = K * V 
  0.02log V+ 0.2 = K
حجم کلیه فضاهای محصور شده در کشتی = V
ظرفیت ناخالص ثبت شده کشتی GRT- Gross Registerd Tonnage
عبارتست از حجم تمام فضاهای بدنه و عرشه کشتی اعم از انبارها ، موتورخانه ها، مخازن سوخت و آب ، فضای بسته بالای عرشه که قابلیت بارگیری کالا را داشته باشد. مواردی چون فضای مورد استفاده و استراحت خدمه و مسافر ، پل فرماندهی کشتی و انبار آذوقه با برخی از استثنائات به شرح زیر از آن کسر می گردد:
- فضاهای مربوط به اتاق نقشه و مخابرات و علائم کمک ناوبری.
- فضاهای مربوط به جمع آوری زنجیر و موتورگیرباکس لنگر کشتی و دوار (کابستون).
- فضاهای مربوط به نگهداری وسائل ایمنی و باطریها.
این ظرفیت حجمی است و هر 100 فوت مکعب یا 2.83 مترمکعب برابر با یک تن ظرفیت غیرخالص می باشد.
شناور:
به هر وسیله نقلیه آبی که قابلیت دریانوردی در کلیه آب های مجاز را داشته باشد شناور می گویند.